Nowa Gazeta Praska

Jest strasznie g�o�no. S�ysz� tysi�ce d�wi�k�w, nacieraj� ze wszystkich stron. Czuj� z�o��, kiedy tak wciskaj� si� do moich uszu. Nie mog� si� na niczym skoncentrowa�, nie rozumiem, czego chce ode mnie mama, ona nie mo�e zrozumie�, �e chcia�bym zrobi� to, o co mnie prosi, ale wszystko mi w tym przeszkadza - taki mniej wi�cej jest sens opisu stanu ducha 13-letniego Ma�ka, co relacjonuje jego matka. Precyzyjne wyszywanie haftem krzy�ykowym z dwiema parami r�kawic narciarskich na r�kach lub wykonanie trudnego zadania przy w��czonych kilku odtwarzaczach jednocze�nie - tak nasz �wiat odbieraj� osoby autystyczne.

Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, kt�re najcz�ciej ujawnia si� w ci�gu pierwszych trzech lat �ycia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, kt�re oddzia�uje na funkcje m�zgu - rozumowanie, kontakty spo�eczne i porozumiewanie si�. Autyzm i jego pochodne wyst�puj� raz na 500 urodze�, cztery razy cz�ciej u ch�opc�w ni� u dziewczynek. Dzieci autystyczne nie wykazuj� zainteresowania innymi osobami. Nie szukaj� bliskiego kontaktu z rodzicami, nie reaguj� na g�os matki, a nawet nie chc� by� przez ni� przytulane. W p�niejszych latach nie potrafi� wsp�dzia�a� z innymi, nie mog� nawi�za� normalnych relacji z r�wie�nikami, bowiem nie rozumiej� regu�, kt�re okre�laj� funkcjonowanie cz�owieka w spo�ecze�stwie. Istotnym objawem autyzmu s� te� zaburzenia mowy. W wielu przypadkach dzieci autystyczne ucz� si� m�wi� dopiero po uko�czeniu 4. roku �ycia. Cz�sto jednak maj� problemy ze zbudowaniem poprawnego zdania, a tak�e u�ywaj� s��w w zupe�nie innym i ca�kowicie zaskakuj�cym znaczeniu. U niekt�rych dzieci wyst�puj� nawet problemy z komunikacj� bezs�own� - nie potrafi� ani skin�� g�ow� na tak, ani potrz�sn�� ni� na znak odmowy. Niech�� do zmian i powtarzanie pewnych zachowa� - to kolejna grupa objaw�w autyzmu. Ka�da zmiana jest �r�d�em silnego l�ku i wywo�uje poczucie zagro�enia u os�b z autyzmem. Dlatego skrupulatnie przestrzegaj� rozk�adu dnia, nie akceptuj� zmian w u�o�eniu przedmiot�w w domu, a nawet zmian w wygl�dzie swoim i domownik�w. Dzieci autystyczne cz�sto wykonuj� t� sam� czynno�� godzinami. Mog� bezustannie bawi� si� sznurkiem, skaka� na jednej nodze, wirowa� wok� w�asnej osi czy b�bni� palcami. Podczas zabawy nie u�ywaj� wyobra�ni.

Przyczyny autyzmu nie s� do ko�ca znane. Badacze wskazuj� przede wszystkim na czynniki biologiczne zwi�zane z uszkodzeniem m�zgu. Autyzmu nie mo�na wyleczy�, mo�na jedynie pom�c osobie z autyzmem nauczy� si� �y� pe�niej, bezpieczniej i bardziej samodzielnie. Kluczow� kwesti� w leczeniu autyzmu jest jak najszybsze postawienie diagnozy - przed uko�czeniem 3. roku �ycia. Je�li dziecko mieszka w du�ym mie�cie, jego szanse na rozpoznanie i na podj�cie w�a�ciwego leczenia s� znaczne. Poza du�ymi aglomeracjami obj�cie dziecka autystycznego odpowiedni� opiek� jest praktycznie niemo�liwe. - Podj�ta odpowiednio wcze�nie terapia mo�e wp�yn�� na diametraln� popraw� w funkcjonowaniu dzieci autystycznych. Oczywi�cie, zale�y to m.in. od stopnia upo�ledzenia umys�owego, stopnia zaburze� wynikaj�cych z autyzmu, trafno�ci w wyborze �cie�ki terapeutycznej, motywacji rodzic�w do pracy, czy profesjonalnego wsparcia zewn�trznego dla systemu rodzinnego. Jednak przy intensywnej terapii oraz przy zapewnieniu pomocy przez s�u�by do tego powo�ane - wysoko funkcjonuj�ce osoby z autyzmem i z zespo�em Aspergera mog�yby funkcjonowa� praktycznie samodzielnie - m�wi Joanna Wodarska, terapeutka na co dzie� pracuj�ca z osobami autystycznymi.

Warszawskie Stowarzyszenie Terapeut�w od czterech lat zajmuje si� pomoc� osobom marginalizowanym. W lipcu zako�czy�o realizacj� projektu, maj�cego na celu wsparcie os�b autystycznych i ich rodzin. Podstawowym za�o�eniem projektu by�o przeszkolenie wolontariuszy, kt�rzy nast�pnie mieliby wspiera� osoby autystyczne i ich rodziny w codziennym �yciu. Ch�tnych nie brakowa�o - do uczestniczenia w projekcie zg�osi�o si� blisko 70 student�w, g��wnie ze Szko�y Wy�szej Psychologii Spo�ecznej. Po wst�pnej selekcji wy�oniono grup� 46 os�b, kt�re wzi�y udzia� w szkoleniach. Podczas zaj�� uzyska�y wiedz� na temat autyzmu, metod pracy z osobami autystycznymi, zasad post�powania w przypadku zachowa� trudnych, a tak�e pracy z rodzinami os�b niepe�nosprawnych.

Kolejnym etapem projektu by�o wprowadzenie wolontariuszy do rodzin os�b autystycznych. Pocz�tkowo mogli oni jedynie obserwowa� prac� terapeuty prowadz�cego. Nast�pnie, w zale�no�ci od stanu podopiecznego, stopniowo nawi�zywali z nim kontakt. P�niej otrzymywali ju� samodzielne zadania. Asystowali podczas �wicze� prowadzonych w O�rodku Integracji Spo�ecznej, dowozili swoich podopiecznych na zaj�cia, a tak�e pomagali w r�nych czynno�ciach domowych. Jak zapewniaj� realizatorzy projektu, pomoc wolontariuszy by�a bezcenna. - Podczas realizacji projektu rozpad�a si� rodzina jednego z naszych podopiecznych. Odszed� ojciec, kt�ry dot�d zajmowa� si� autystycznym dzieckiem, a wi�c by� najwa�niejsz� osob� dla ch�opca. Nast�pi� regres choroby. Dzi�ki ogromnemu zaanga�owaniu wolontariuszy uda�o nam si� opanowa� kryzys. Jednak - co wa�ne - nie chcemy uzale�nia� rodzin os�b autystycznych od pomocy wolontariuszy. Ich praca ma przede wszystkim motywowa� do dzia�ania - m�wi Piotr Krawczyk ze Stowarzyszenia Terapeut�w.

Rodzice, kt�rzy podejrzewaj�, �e ich dziecko jest dotkni�te autyzmem mog� szuka� pomocy w warszawskim Stowarzyszeniu Terapeut�w. Od poniedzia�ku do pi�tku mo�na dzwoni� pod numer telefonu (022) 670 02 97 i um�wi� si� na bezp�atn� konsultacj� z terapeut�. Siedziba Stowarzyszenia mie�ci si� przy ul. Starej Ba�ni 17/49.

Konsultacje terapeutyczne przebiegaj� dwutorowo - jeden z terapeut�w rozmawia z rodzicem lub rodzicami dziecka, a drugi w tym czasie obserwuje dziecko i bawi si� z nim. W ten spos�b stawia si� diagnoz� funkcjonaln�, w kt�rej okre�la si� problemy i potrzeby pacjenta. Nast�pnie ustala si� program korekcyjny, kompleksowy program pomocy. W zale�no�ci od diagnozy dziecko mo�e zosta� skierowane np. do utworzonej przez stowarzyszenie �wietlicy. Powsta�a ona z my�l� o dzieciach z zaburzeniami rozwoju, kt�re nie maj� wystarczaj�cego kontaktu z otoczeniem. W �wietlicy maj� szans� rozwijania swoich zdolno�ci spo�ecznych, m.in. poprzez zabaw� z r�wie�nikami. Dziecko mo�e r�wnie� zosta� skierowane do prowadzonego przez Stowarzyszenie O�rodka Integracji Spo�ecznej. Jest to plac�wka dziennego pobytu, terapii i rehabilitacji dla os�b z autyzmem i podobnymi zaburzeniami rozwojowymi.

Opracowa�a El�bieta Gutowska